Partijen uit de Stauntonperiode - Deel 2

Door Gerrit van Oostrum op 10 april, 2022 - 00:00


Partijen uit de Stauntonperiode - Deel 2
       
De vorige keer (link) sloot ik af met een partij van Staunton tegen Pierre de Saint Amant. In diezelfde column heb ik een lijstje opgenomen met de (fictieve) nummers 1 vanaf deze Fransman. Daarin staat ook een duidelijk ondergewaardeerde speler uit die tijd, namelijk Lionel Adelbert Bagration Felix Kieseritzky, Lionel voor vrienden. Bij de meeste schakers is hij vooral bekend om zijn verlies tegen Adolf Anderssen in de partij die als "the immortal game", oftewel de onsterfelijke partij, te boek staat. Minder bekend is dat deze partij werd gespeeld tijdens een match, of reeks, van 15 partijen tegen elkaar die door Kieseritzky met 9-6 werd gewonnen! Uit deze reeks geef ik een winstpartij van hem.
Adolf Anderssen (wit) - Lionel Kieseritzky (zwart) Londen 1851
1. e4 e5
5. c3 Ld6 		2. Pf3 Pc6
  		3. Lc4 Lc5
  		4. b4 Lxb4
 
Een beetje vreemd aandoende zet. Normaal is heden ten dage 5. ... La5.
6. 0-0 De7 7. d4 Pf6 8. Pg5 0-0 9. f4!
Wint een stuk, maar wel tegen 3 pionnen. Dat wordt hem uiteindelijk fataal.
9. ... exf4
13. Lb3 Peg4 		10. e5 Lxe5
14. Ph3 		11. dxe5 Dc5+
  		12. Kh1 Pxe5
 
Er dreigde een "Arabisch mat". Dat is het bekende stikmat met een dameoffer op g1. Bijvoorbeeld 14. Lxf4 Pf2+ en nu is de toren geven verplicht vanwege dat befaamde matje: 15. Kg1 Ph3++, 16. Kh1 Dg1+, 17. Txg1 Pf2# mat.
14. ... d6 15. Lxf4 Pe4
Dezelfde dreiging nogmaals, vandaar de tekstzet:
16. Dd4 Te8
18. cxd4 Pxd2
20. Pg5 Lxb3
22. Pf3 a6
24. Txe2 Txe2
26. Lxe1 f6 		17. Pd2 Dxd4
19. Lxd2 Le6
21. axb3 Te2
23. Tae1 Tae8
25. Te1 Txe1
27. Kg1 Pe3
28. Kf2 Pd5
32. g3 g5
36. Le4 Pb4+
40. Pd3? 		29. Ld2 Kf7
33. Ke4 f5+
37. Kc3 Kd5
  		30. Ke2 Ke6
34. Kd3 c5
38. Pf3 g4
  		31. Kd3 c5
35. Pe1 b5
39. Pe1 h5
 
Dit verliest, Pg2 was geboden hoewel het dan nog steeds onduidelijk is.
40. ... Pxd3
44. Lf4 d5 		41. Kxd3 c4+
  		42. bxc4 bxc4+
  		43. Kc3 Ke4
 
En opgegeven door wit, de pionnenovermacht is groot. Bovendien staan zijn pionnen op de verkeerde kleur.
       
In die tijd stonden er andere spelers op die soms met vernieuwende ideeën op de proppen kwamen. Een van hen was Carl Jaenisch. In het Spaans kwam hij met een gambiet dat naar hem is vernoemd: 1. e4 e5, 2. Pf3 Pc6, 3. Lb5 f5!? Dat hij meer kon dan obscure gambieten bedenken bewijst de volgende partij.
Carl Jaenisch (wit) - Howard Staunton (zwart) Londen 1851
1. e4 e5 2. Pc3 Lc5 3. f4 Lxg1!?  
Een opmerkelijke zet! Staunton had nogal eens de neiging om spelers te onderschatten. De tekstzet verhinderd in elk geval de korte rokade van wit. De pion op h2 incasseren door, na Txg1, Dh4+ en na g3 Dxh2 te spelen is in de praktijk een niet zo goed idee gebleken. Wit krijgt een gigantische ontwikkelingsvoorsprong. Bovendien staat de zwarte dame volkomen misplaatst.
4. Txg1 d6
8. fxe5 Pxe5
12. Lc4 Ph6 		5. d4 Pc6
9. Lf4 Pg6
  		6. dxe5 dxe5
10. 0-0-0+ Ld7
  		7. Dxd8+ Kxd8
11. Lg3 a6
 
Stockfish geeft hier al +3 voor wit! Dat lijkt veel, maar wit heeft wel ontwikkelings- en ruimtevoordeel en heeft daarmee alle troeven in handen.
13. Pd5 Tc8
17. Txf6 gxf6 		14. Tgf1 Te8
18. Lxf6+ Te7 		15. Td4 Pe5
19. Pxe7 Phg4 		16. Lh4+ f6
20. Lh4
20. ... c5
22. Td5 Pxc4
24. Txc4 Pe3
26. Lg3 h5
28. e5 		21. Pxc8+ Kxc8
23. Txc5+ Lc6
25. Td4 Pxg2
27. h4 Pe3
 
Niet de beste zet. Lf4 is beter, maar ook deze zet is ruim voldoende.
28. ... Pf5
30. Tc3+ Kd7
32. Ke2 Pxg3+
34. Tg5 Lf5
36. Txh5 Kf6
38. Tg5 Lb5
40. b4 Kg6
42. a3 en opgegeven 		29. Td3 Le4
31. Kd2 Ke6
33. Txg3 Lxc2
35. Kf3 Kxe5
37. Kf4 Ld7
39. Txb5 axb5
41. Kg4 b6
 
       
Nog zo'n speler die wat minder bekendheid geniet is Bernard Horwitz. Hij was vele jaren een speler die tot de sterksten ter wereld werd gerekend. De volgende partij is er eentje van hem tegen Howard Staunton met wie hij vele malen hele onderhoudende partijen speelde. Staunton had de overhand, maar dit is er eentje uit zijn nadagen. Hij werd gespeeld in Londen in het jaar 1856.
Bernard Horwitz (wit) - Howard Staunton (zwart) Londen 1856
1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. d4 cxd4 4. Lc4
Het Schots gambiet. Bij ons op de club ook populair. Roman Dzjindzjichasjvili, een Rus die tegenwoordig in Amerika woont, heeft in de jaren '90 van de vorige eeuw hier nieuw leven ingeblazen.
4. ... Df6?! Opmerkelijk! Tegenwoordig is Pf6 meer gebruikelijk.
5. 0-0 Lc5 6. e5 Dg6 7. Te1 Ph6 8. h3 Pe7
9. c3 dxc3 En zo is er een echt gambiet van gemaakt.
10. Pxc3 0-0
14. gxf5?! 		11. Pe4 Lb6
  		12. Lg5 Phf5
  		13. g4 h6
 
Sterker was hier Ph4. Met de tekstzet valt alle voordeel weg.
14. ... Pxf5
16. Pg3 Lxf2?
18. Kg2 Pe3+
20. Db3 Dc5 		15. Ld3 hxg5
17. Kxf2 Db6+
19. Txe3 Dxe3
21. Pe4 De7
Dit verliest vrij snel. Dameruil aanbieden door middel van Db6 is veel beter, om na weigering naar h6 te gaan. Nu volgt: 22. Pexg5 d6, 23. Dc4 g6.
Andere zetten zijn niet veel beter, Staunton liet het zich na 22. Dh4 niet meer bewijzen en gaf op.
       
Misschien komt er nog een Deel 3, maar daar ben ik nog niet over uit. Vooralsnog denk ik van niet, het is mooi geweest zo. Maar je weet nooit.
Een groet uit Súdwest Fryslân,
Gerrit van Oostrum