De beker is de kortste weg naar Europa! Met slechts 5 of 6 overwinningen kan je ook bij sv Heerhugowaard een hoofdprijs winnen. Door het knock-out karakter is onze bekercompetitie ieder jaar weer een groot spektakelstuk. Deze aflevering staat in het teken van de bekersprookjes van de afgelopen 10 seizoenen. Waar Spakenburg in het voetbal verbaasde, hebben wij onze eigen verrassingen. En binnenkort zullen er meer volgen: Nog maar twee weken totdat het nieuwe seizoen nieuwe kansen biedt, dus ook nog maar twee statistiekenartikelen te gaan (deel 1) (deel 2) (deel 3) (deel 4) (deel 5) (deel 6) (deel 7).

Bij sv Heerhugowaard hebben we een knock-out bekertoernooi door de competitie heen gevlochten. Iedere interne speler doet in principe mee aan deze competitie. De paringen worden volledig geloot, met als uitzondering dat de toppers vrijgesteld worden van een voorronde (op basis van ranglijst vorig seizoen). Wanneer je een heel sterke tegenstander loot, die 200 of meer ratingpunten boven jou staat, dan heb je aan een remise voldoende om door te gaan naar de volgende ronde. Bij de overige partijen moet snelschaken de beslissing brengen (met verwisselde kleuren). Tot en met 2018-2019 werd er doorgevluggerd tot er een winnaar was. Vanaf 2019-2020 geldt het Armageddon-format na een tweede remise.

Door de coronacrisis hebben we het afgelopen decennium in totaal 9 bekercompetities af kunnen werken. Seizoen 2019-2020 werd abrupt afgebroken, maar we hebben de halve finales en finale nog kunnen spelen aan het begin van seizoen 2020-2021. De bekercompetitie van 2020-2021 viel wel in het water, nadat we alleen nog maar de voorronde hadden gespeeld. In totaal hebben de 431 bekerpartijen dus 9 bekerwinnaars opgeleverd.

De bekersprookjes bij sv Heerhugowaard bevatten heel vaak een dwerg (hij gebruikt dit zelf als geuzennaam). Als prins op een wit paard weet Mats Bakker al zijn concurrenten te verslaan. Mats was de absolute underdog in finales tegen topfavorieten Johan Wester en Peter Hoekstra, maar toch won de superheld in onze sprookjes. Op de interne ratinglijst schommelt Mats meestal tussen de 10e en 20e plek, met twee bekerwinsten bewijst Mats echter veel beter te kunnen schaken.

Zelfs de toppers en veelwinnaars konden de beker het afgelopen decennium niet meermaals winnen, door het knock-out format zien we veel verschillende winnaars. Voor Dennis Keetman zijn er wel verzachtende omstandigheden, hij won de beker 11 en 12 seizoenen geleden. Tussen de eindwinnaars zit ook Hein Schut, een andere exceptionele cupfighter. Hein heeft nog nooit het podium gehaald in een interne cyclus, maar kan pieken als de beste met drie halve finales en dus ook een bekerwinst. Johan Wester heeft maar liefst vier keer de finale gehaald.

Bij de beker zijn de uitslagen niet zo straightforward als winst-remise-verlies, er moet immers een winnaar komen. Een belangrijk aspect is de ratingregel waardoor een favoriet (met minimaal 200 meer ratingpunten) uitgeschakeld is na remise.

Zo had de witspeler 84 keer een groot ratingoverwicht. Wit bleek het in 83% van deze gevallen ook echt te winnen, in 17% lukte het de zwarte underdog om te stunten. De zwartspeler was 100 keer de topfavoriet. De witte underdog wist echter 21 maal te verrassen. De onverwachte uitschakelingen zijn vaker door een nederlaag dan door remise, dat kan te maken hebben met een alles-of-niets poging van de ratingfavoriet.

229 affiches kenden geen grote ratingverschillen, bij 44 van deze partijen kon het klassieke speeltempo niet de doorslag geven. In 5 gevallen had één van beide kemphanen geen zin in de beslissende snelschaakpartij. Na het gewone snelschaken moest tweemaal de Armageddon-oplossing van stal gehaald worden. De Armageddon-primeur was voor Wijnand Buding en Emiel Piek, de meest memorabele editie was de bekerfinale tussen Johan Wester en Marijn Wester.

In deze statistiek presenteer ik de schakers die hebben moeten snelschaken voor de beslissing. Zelf heb ik het vaakst een verlenging moeten spelen, maar over het algemeen verliep dit wel succesvol. Opmerkelijk is dat de geschiedenis zich in mijn geval een paar keer heeft herhaald: In 2017-2018, 2019-2020 en 2021-2022 koppelde de loting mij in de 1e ronde met wit tegen Rob Spaans. We speelden iedere keer remise, waarna ik telkens met zwart het meeste geluk had in het snelschaken. Veel schakers ontbreken in onderstaand lijstje, de meeste clashes worden in het klassieke speeltempo beslist.

De aflevering Goliath - David (link) liet zien dat Tom Lambooij en Roy Rietbergen een superstunt op hun naam hebben staan (winst op Martijn van Hout en Karel Keesman). Zij komen dan ook vaker voor in het lijstje met zogenaamde reuzendoders. Voor deze statistiek gebruik ik weer de grens van 200 ratingpunten, zoals gebruikelijk is in de bekercompetitie.

Mats Bakker voert ook deze lijst aan, naast de bekerfinales (tegen Peter Hoekstra en Johan Wester) stuntte hij tweemaal onderweg naar zijn eerste bekerwinst in 2013-2014. Roy Rietbergen schakelde naast Martijn van Hout ook wel eens topfavorieten Piet M. Konijn en Piet Manni uit. Iets minder opvallend waren de stunts van Henk de Waal. Toch heeft hij Edwin Vermeulen, Robbert van Doorn en Emiel Piek uit de beker geknikkerd. Sandra Keetman heeft één keer kunnen stunten, maar wel op het juiste moment in de finale van 2016-2017 tegen Kevin Tan.